Lekcja 3, Unix

Lekcja 3, Unix - lekcje

Lekcja 3

System plików - cz.2.

Celem zajęć jest zaznajomienie słuchaczy z kolejnymi komendami obsługującymi system plików oraz wyrobienie nawyku wykonywania częstych kopii danych.

1. Kompresja plików

Kompresja pliku to takie kodowanie jego zawartości, aby plik stał się mniejszy, a jednocześnie żeby można było w razie konieczności przywrócić jego pierwotną postać. To, jak bardzo można zmniejszyć plik, zależy od zawartych w nim danych. Pliki tekstowe z wieloma powtarzającymi się znakami dają się upakować dużo bardziej niż pliki binarne z losowymi danymi.

Kompresję plików wykonuje się z następujących powodów:

a) chęć zaoszczędzenia miejsca na dysku,

b) konieczność przeniesienia danych na inny komputer,

c) udostępnienie w sieci w jak najmniejszej postaci pliku.

2. Archiwizacja danych

Archiwizacją danych nazywamy tworzenie kopii zapasowych plików na wypadek uszkodzenia oryginałów, awarii dysku twardego lub konieczności przeinstalowania systemu. Archiwizację wykonuje się przy pomocy urządzeń archiwizujących (stacje dyskietek, nagrywarki, urządzenia taśmowe - strimery) na nośnikach magnetycznych, magnetooptycznych lub optycznych. Kopie bezpieczeństwa mogą też służyć do przenoszenia danych pomiędzy systemami komputerowymi.

Jeżeli logujemy się do systemu Unix przy pomocy programu telnet nie możemy zrobić kopii na lokalnej stacji dyskietek, gdyż wszystkie polecenia odnoszą się do napędu zamontowanego w komputerze centralnym. Aby wykonać kopię danych należy najpierw przy pomocy programu FTP ściągnąć pliki do lokalnego systemu i dopiero wtedy skopiować je na dyskietki.

3. Pliki urządzeń w systemie Unix

W systemie Unix dostęp do urządzeń zewnętrznych odbywa się poprzez specjalne pliki. Nazywane są one plikami urządzeń (device files) lub węzłami urządzeń (device nodes). Jeżeli dane przeadresujemy do pliku urządzenia, zostaną one skierowane do odpowiadającego mu urządzenia fizycznego. Pliki urządzeń przechowywane są w podkatalogach katalogu /dev (devices). Każdy plik urządzenia jest wskaźnikiem do programu sterującego (drivera) z katalogu devices.

Dane twardych dysków zapisane są w katalogu /dev/dsk. Poszczególne symbole w nazwie pliku oznaczają:

c# - numer kontrolera

t# - numer urządzenia SCSI

d# - numer logiczny dysku LUN (logical unit number)

s# - numer partycji na dysku

/dev/dsk/c0t0d0t2 – oznacza partycję numer 2 (fizycznie trzecia bo numeracja od 0) na dysku nr 0, podłączonym do kontrolera nr 0. (Jeżeli do złącza SCSI podłączone jest jedno urządzenie to jego numer logiczny to 0).

4. Lista komend

cp - kopiowanie plików i katalogów

cp plik plik

cp pliki katalog_docelowy

cp katalog(i)_źródłowe katalog_docelowy

wybrane opcje:

-i - wyświetlenie pytania przed kopiowaniem pliku, gdy już taki istnieje w katalogu docelowym (tryb interakcyjny),

-r -kopiowanie całych katalogów łącznie z ich podkatalogami (tryb rekurencyjny).

mv - przeniesienie lub zmiana nazwy pliku/katalogu

mv plik plik

mv plik katalog

mv katalog_źródłowy katalog_docelowy

mv stara_nazwa nowa_nazwa

wybrane opcje:

-i - wyświetlenie pytania przed przenoszeniem pliku, gdy już taki istnieje w katalogu docelowym (tryb interakcyjny).

compress - kompresja pliku

nowy, skompresowany plik o mniejszej pojemności otrzymuje nazwę uzupełnioną o rozszerzenie .Z, a plik wejściowy zostaje usunięty.

compress plik

wybrane opcje:

-v - wyświetlenie komunikatów o procesie kompresji,

uncompress - dekompresja plików

uncompress plik_skompresowany

wybrane opcje:

-v - wyświetlenie komunikatów o procesie dekompresji,

tar - obsługa procesu archiwizacji plików i katalogów

tar pliki

wybrane opcje:

c -tworzy nowe archiwum

v -wyświetla nazwy archiwizowanych plików w trakcie procesu

x -odtwarza dane z archiwum

r -dołącza pliki na końcu istniejącego archiwum

t -wyświetla zawartość istniejącego archiwum

f -określa urządzenie lub plik do wykonania archiwum

5. Ćwiczenia

Załóż w swoim katalogu domowym następującą strukturę katalogów:

a) załóż katalog dom w katalogu /dane

mkdir /dane/dom

mkdir: Failed to make directory „dom”; Permission denied

komunikat ten oznacza, że nie możesz założyć katalogu dom z powodu braku prawa w (write - zapis) do katalogu /dane (sprawdź: ls –dl /dane).

b) przekopiuj do katalogu gimnazjum plik opis z katalogu /dane/teksty

cp /dane/teksty/opis szkola/gimnazjum

ls szkola/gimnazjum

lub:

cd ~/szkola/gimnazjum

cp /dane/teksty/opis .

c) przekopiuj pliki zawierające w nazwie ciąg raport z katalogu /dane/raporty do katalogu politechnika (uwaga! pamiętaj o plikach ukrytych!)

komenda najbardziej ogólna, która zadziała z dowolnego katalogu:

cp /dane/raporty/*raport* /dane/raporty/.*raport* ~/szkola/wyzsza/politechnika

ls –la ~/wyzsza/politechnika

d) sprawdź dane przekopiowanego pliku raport98 (wielkość, data)

cd ~/szkola/wyzsza/politechnika

ls -l raport98

wielkość=............., data=.................

e) przekopiuj z katalogu /dane pliki zawierające w nazwie rok 98 do katalogu wyzsza/politechnika

cp /dane/*98* .

f) sprawdź ponownie dane pliku raport98 (wielkość, data)

ls -l raport98

wielkość=............., data=.................

poprzedni plik został skasowany i zastąpiony przez nowy z katalogu /dane

g) wykonaj ponownie zadania z punktu c i d

cp /dane/raporty/*raport* /dane/raporty/.*raport* .

ls –l raport98

wielkość=............., data=.................

h) wykonaj ponownie zadanie z punktu e ale kopiowanie w trybie interaktywnym

cp -i /dane/*98* .

overwrite dest file? System pyta się czy zastąpić istniejący plik

i) przekopiuj z katalogu /dane do katalogu szkola/wyzsza/politechnika plik nowy i nadaj mu nazwę najnowszy.raport

cp /dane/nowy najnowszy.raport

ls -la

j) przekopiuj cały katalog /dane/skrypty do katalogu ~/szkola/liceum

cd ../../liceum

cp -r /dane/skrypty .

ls -Ral

zauważ, że przekopiowały się również pliki ukryte

k) przenieś raporty miesięczne (nazwa kończy się cyfrą od 1 do 6) z katalogu szkola/wyzsza/politechnika do katalogu szkola/podstawowa

cd ../podstawowa

mv ../wyzsza/politechnika/raport[1-6] .

ls -la

ls -l ../wyzsza/politechnika

l) przenieś z katalogu szkola/wyzsza/politechnika plik najnowszy.raport do katalogu szkola/podstawowa pod nazwą starszy.raport

mv ../wyzsza/politechnika/najnowszy.raport ./starszy.raport

ls -la

ls -la ../wyzsza/politechnika

m) zmień nazwę katalogu akademia na kolegium

cd ../wyzsza

mv akademia kolegium

ls -l

n) sprawdź wielkość pliku opis w katalogu szkola/gimnazjum

cd ../gimnazjum

ls -l

wielkość=..............

o) skompresuj plik opis, sprawdź wielkość oraz zmianę nazwy

compress -v opis

po wykonaniu operacji program podaje wartość kompresji w procentach

ls -l

wielkość=.............

proces kompresji powoduje dodanie litery po kropce Z do nazwy pliku

p) dokonaj dekompresji pliku opis.Z

uncompress -v opis.Z

ls -l

wielkość=.............

q) sprawdź przy pomocy komendy more zawartość rozkompresowanego pliku

more opis

r) sprawdź nazwy urządzeń, przy pomocy których można wykonać archiwizację danych

more /etc/default/tar

są to: ...................................

s) dokonaj archiwizacji katalogu szkola/liceum do pliku kopia.tar w katalogu domowym

jeżeli kopie danych wykonujemy w celu przeniesienia ich na inny komputer, do innego katalogu kopie powinniśmy wykonać z poziomu archiwizowanego katalogu:

cd ~/szkola/liceum

tar cvf ~/kopia.tar .

ls -l ~

t) sprawdź zarchiwizowane dane

tar tvf ~/kopia.tar

ls -l

u) odzyskaj zarchiwizowane dane w katalogu szkola/wyzsza/uniwersytet

operacja ta musi być wykonana z poziomu katalogu, w którym ma nastąpić odtworzenie plików

cd wyzsza/uniwersytet

pwd

tar xvf ~/kopia.tar .

ls -Rla

v) dokonaj archiwizacji katalogu szkola/liceum do pliku kopie.tar z poziomu katalogu domowgo

jeżeli archiwum służy nam do zrobienia kopii danych i w razie awarii będziemy chcieli odzyskać dane w tym samym katalogu to proces należy wykonać z poziomu katalogu domowego

tar cvf kopie.tar szkola/liceum

ls -l

tar tvf kopie.tar

w) usuń katalog liceum

rm -r szkola/liceum

x) odtwórz katalog liceum z pliku kopie.tar

tar xvf kopie.tar

ls -Rla szkola/liceum

y) dokonaj kompresji pliku kopie.tar

compress kopie.tar

powstał plik kopie.tar.Z zawierający skompresowane archiwum katalogu liceum – w takiej postaci najczęściej rozpowszechniane są dane unix-owe

z) usuń pliki kopia.tar i kopie.tar.Z z katalogu domowego