Lekcja-1

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->1|Lekcja 1Lekcja 1W tej lekcji poznasz:ogólne informacje na temat języka fioskiegoogólną charakterystykę gramatyki fioskiejwymowę języka fioskiegoalfabet fioskiOgólne informacje na temat języka fioskiegoKażdy Polak słysząc język fioski po raz pierwszy pewnie miał wrażenie, że jest to język nie z tegoświata. Posłuchaj piosenki Loitumy „Ieva's Polka”, w której animowanym teledysku dziewczynamacha porem i śpiewa większości nie zrozumiały bełkot:http://www.youtube.com/watch?v=faQSs6UBDok&feature=related. Z pewnością nie brzmi onpodobnie do znanych nam języków europejskich, takich jak angielski, hiszpaoski czy niemiecki.Fragment teledysku Loitumy „Ieva's Polka”Poza tym, czytając fioski tekst jest małe prawdopodobieostwo, że skojarzysz jakieś słowo (Sprawdź:www.hs.fi – jedna z najbardziej znanych gazet fioskich online).Okładka gazety „Helsingin Sanomat” numer 09.08.20112|Lekcja 1A to wszystko dlatego, żejęzyk fioski należy do niewielkiej grupy języków ugrofioskich z rodzinyjęzyków uralskich,która wchodzi w skład uralskiej rodziny językowej. Najbardziej znane językiugrofioskie to obok fioskiego, język węgierski oraz estooski. Co może wydawad się zaskakujące, językpolski ma więcej wspólnego z iraoskim niż fioskim. Natomiast języki skandynawskie takie jaknorweski, szwedzki czy duoski są bardziej spokrewnione z językiem polskim niż z fioskim.Językiem fioskim posługuje się około 6 milionów osóbna świecie, głównie w Finlandii, Estonii,Norwegii (w regionie Finnmark graniczącym z Finlandią) i Rosji (w Karelii graniczącej z Finlandią).(Porównaj: http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_fi%C5%84ski)W samej Finlandii mieszka ponad 5 milionów ludzi, natomiast język fioski nie jest jedynym językiemurzędowym. Drugim urzędowym językiem jest język szwedzki, którym posługuje się około 5%ludności. (Sprawdź w Wikipedii więcej informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Finlandia)Ogólna charakterystyka gramatyki języka fioskiegoW języku fioskimnie ma rodzajników(określonych, nieokreślonych), które występuję np. w językuniemieckim (der, die, das, ein, eine) lub odpowiednika przedimków (the/a) w języku angielskim .Nie ma rodzajów gramatycznych,które występują np. w języku polskim (rodzaj męski, żeoski, nijaki).Różne formy gramatyczne i wyrazy tworzy się za pomocą koocówek gramatycznych, stąd mało jestprzyimków (odpowiedników polskich w, do, od, po). Zaimki osobowe, pytania, przypuszczenia i inneczęści zdania są również wyrażone w postaciprzyrostków.Przez to mamy do czynienia często zbardzo długimi wyrazami, np.:talo (dom)talossa(w domu)talossani (wmoim domu)talossanikin (równieżw moim domu)puhuu (mówi)puhuisi (mógłbymówid)puhuisiko? (czymógłby mówid?)W języku fioskim jest15 przypadków.Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez przypadki.W odmianie przez przypadki dochodzi często do zmiany spółgłosek lub ich zaniku, np.:katu (ulica)kadulla(na ulicy)Turku (miastoTurku)Turussa (wTurku)3|Lekcja 1Czasowniki odmieniają się przez osoby i dzielą się na 6 grupw zależności od koocówkibezokolicznika.Co ułatwi naukę jest to, że w języku fioskimnie ma czasu przyszłego,który wyraża się za pomocączasu teraźniejszego. Natomiast są trzy czasy przeszłe. Zmiany w spółgłoskach również zachodzą wczasownikach.Wymowa fioskaWbrew pozorom wymowa fioska nie jest taka trudna. Dobrą wiadomością jest to, żeczytamy tak, jakpiszemy.Język fioski jest językiem fonetycznym i każda litera jest wypowiadana zawsze w ten samsposób.np. ‘kone’ (maszyna) przeczytamy [kone].Dla porównania język angielski może sprawiad większe trudności w wymowie, ponieważ niektórelitery mogą byd wymawiane w różny sposób, np. ‘e’ w języku angielskim może byd wymówione jako‘e’, ‘i’ lub nawet pominięte w wymowie. W języku fioskim ‘e’ jest zawsze wymawiane jako ‘e’.SamogłoskiPolacy największe problemy mają w wymowie samogłosek. Powodem jest to, że w języku fioskimwystępują inne dźwięki niż w języku polskim (ä, ö, y), długośd samogłosek może byd różna orazsamogłoski często występują w parach zwanymi dyftongami.Następujące samogłoski występują w języku fioskim:a, e, i, o, u, y, ä, öä- brzmi jak dźwięk między ‘a’ i ‘e’. Aby wymówid tę głoskę należy szeroko otworzyd usta jak do „a” ispróbowad powiedzied ‘e’. Podobna głoska występuje w angielskim wyrazie ‘cat’ lub niemieckim‘Käse’.ö- między ‘o’ i ‘e’. Aby ją wymówid usta należy ułożyd jak do ‘o’ i wymówid ‘e’. Podobnie jakniemieckim wyrazie ‘schön ’.y- między ‘u’ i ‘i’. Aby ją wymówid usta należy ułożyd jak do ‘u’ i wymówid ‘i’. Podobnie jak wniemieckim wyrazie ‘für’ lub ‘hübsch’.e- usta są bardziej zwężone i rozciągnięte niż w języku polskiegoSamogłoski mogą byd wypowiadane krótko(zapisywane za pomocą jednej litery)lub długo(zapisywane za pomocą dwóch jednakowych litery). Samogłoskę długą wymawiamy jednym ciągiem,nie robiąc pauzy. Należy także pamiętad, że długośd samogłoski często zmienia znaczenie słowa:4|Lekcja 1samogłoska krótkaaouäöyeiasiajounisämökkipyhätekivirzeczjużsenty (potocznie)domek letniskowyświętywykamieoAasiajoouunisääinsinööripyyheteekiivisamogłoska długaAzjatakpiecpogodainżynierręcznikherbatakiwiSamogłoski mogą występowad w parach tzw.dyftongach:aieiuioiyiäiöiauaikakeinokuinkakoiralyijyäitiöisinkaunisczasśrodek, metodajakpiesołówmamaw nocyładnyeuiuouäyöyieuoyöneulahiuksetjoulukäydäköyhäkielituolisyödäigławłosyBoże NarodzenieiśdbiednyjęzykkrzesłojeśdZasada harmonii samogłosekW języku fioskim obowiązuje zasada harmonii samogłosek. Polega to na tym, że w danym wyraziefioskim znajdziemy na ogół samogłoski należące do tej samej grupy, tzn. albo przednie (ä, ö, y), albotylne (a, o, u). Samogłoski średnie (e, i) mogą się łączyd zarówno z samogłoskami tylnymi jak iprzednimi. Innymi słowy w wyrazie zawierającym ‘ä’, ‘ö’, ’y’ nie mogą występowad samogłoski ‘a’, ‘o’,‘u’ i na odwrót.a o ue iä ö yPrzykłady:koulussa (wszkole)taksissa (wtaksówce)kysyvät (pytają)köyhä (biedny)5|Lekcja 1Wyjątkiem od tej zasady są wyrazy złożone. Zasada harmonii samogłosek obowiązuje wtedy w jednejczęści wyrazu np.:voi (masło) +leipä (chleb) = voileipä (kanapka)jää (lód) + kaappi (szafka) = jääkaappi (lodówka)SpółgłoskiW porównaniu z wymową fioskich samogłosek, wymowa spółgłosek jest o wiele prostsza. Większośdliter jest wymawiana podobnie jak w języku polskim.Następujące spółgłoski występują w języku fioskim:d, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, voraz tylko wwyrazach obcych:b, c, f, q, š, sh, x, z, zh, åv- wymawiane jak polskie wc– w większości przypadków jak polskie kš, sh- wymawia się jak polskie szz- wymawiane jak tszh- wymawiamy jak polskie żå- wymawiane jak oPodobnie jak samogłoski,spółgłoski również mogą byd wypowiadane krótko(zapisywane zapomocą jednej litery)lub długo(zapisywane za pomocą dwóch jednakowych litery). Spółgłoskę długąwymawiamy jako jedną całośd, robiąc krótką przerwę między sylabami. Długośd spółgłoski możezmienid znaczenie słowa:kptmnlrskukatapamatolamakanakalaporakäsispółgłoska krótkaktozwyczajrobakdepresjakurczakrybawiertłorękakukkatappaamattolammaskannukallisporraskassispółgłoska długakwiatzabijaddywanowcadzbanekdrogischodytorbaAkcentAkcent w języku fioskim pada zawsze na pierwszej sylabie. np. Minä asun Helsingissä.W wyrazach złożonych każda częśd zachowuje swój akcent główny, np. sanakirja. [ Pobierz całość w formacie PDF ]